Chipset bir diğer adıyla yonga seti olarak bilinen anakartın üstünde bulunan anakartın beyni konumunda yer alan entegre devrelere verilen ad olarak biliniyor. Bütün işlemleri denetleyen denetçiler olarak da adlandırılabilir. İşlemci, önbellek, çevre bilimleri, sistem veri yolları yani donanımlar arası veri akışının denetimini yapan chipset, bilgisayarın kalitesi, özellikleri ve hızı üstünde büyük bir öneme sahip birkaç şeyden biri olma özelliğini taşıyor.
Oluşumu ve İşlevi
Bir yonga seti iki parçadan oluşuyor. Bu parçalardan biri North Bridge (Kuzey Köprüsü) diğeri ise South Bridge (Güney Köprüsü) olarak isimlendiriliyor. Aslında anakart üzerinde birden yok yonga bulunuyor ama kuzey ve güney yongalar yönetici konumunda olduğu için diğer yongalara göre daha elzem bir göreve sahip. Normal bir kuzey yongasının ana görevi işlemciden, bellekten, PCI ve AGP ekspres veri yollarından sorumlu olması olarak açıklanabilir. Kuzey yongası bunlar arasındaki veri aktarımını sağlayıp veri kontrolünü yapıyor fakat kuzey köprüsü ve güney köprüsünün özellikleri yonga setinin farklılığına göre ya da üretici firmaya göre değişkenlik gösterebilir ve istisnai bir durum oluşturabilir. Öncelikli olarak bilmek gerekiyor ki kuzey yongasının işlevleri sebebiyle belleğe, işlemciye ve AGP’ye yakın bir konumda olmalı.
Çünkü bir sinyal geçerken ne kadar yakın olursa sinyal gücü o kadar fazla oluyor; uzak olursa da sinyal gücü zayıflayarak hata payını arttırmış oluyor. Bu yüzden kuzey yongası ana kartın hemen üstünde yer alıyor. Kuzey kelimesinin de gelişi tam olarak buradan. Biraz da güney yongasından bahsetmek gerekirse, güney yongasının giriş çıkış işlemlerinden, güç yönetiminden, USB ve anakart entegresinden, PCI veri yolundan sorumlu bir birim olduğu söylenebilir. Yeniden bir çıkarım yapılırsa eğer adının da anakarttaki yerinden aldığı açıklanabilir. Yonga setlerinin ana kartın üstünde yer alması da anakartın bilgisayarın özelliklerini belirleyen temel fonksiyonların belirlenmesinde önemi bir yere sahip. İşlemcinin çalışmak için yonga setinden aldığı destek de bunun en büyük kanıtı olurken yonga seti hangi çeşit bellek, yuva ve işlemci kullanıldığını da gözler önüne seriyor.
Tarihsel Süreci
İçerisinde bazı mikro bilgisayar çiplerini de bulunduran chipsetlerin ilk örneği 82C206 modeliyle 1986 senesinde Chips and Technologies isimli bir firma tarafından ortaya çıktı. Bilgisayar teknolojileri için çok önemli bir yerde bulunan chipsetler içerisinde 82284 Clock Generator functions (Saat Üreteci işlevleri), 82288 Bus Controller, 8254 System Timer, Dual 8259 Interrupt Controllers, MC146818 Clock (saat), Dual 8237 DMA controller isimli çipler yer alıyor fakat günümüzde kullanılan yonga setleri ilk çıkanlara göre daha gelişmiş bir halde. Chipset denince akla gelen şirketler AMD, Intel, VIA, Ndivia…
Chipset Driver
Chipset Driver, bilgisayarların Windows tarafından ya da farklı bir işletim sistemi tarafından kurulduğu zaman bilgisayarın tüm donanımlarının, yazılımlarının, düzgün bir şekilde çalışması için ihtiyaç duyulan yonga seti yazılımı olarak açıklanabilir. Bu sürücü her zaman kullanıcılar tarafından kurulmak zorunda değil güncel işletim sistemleri yonga setini otomatik olarak da tanıyabilir. Uygun sürücüler işletim sisteminin kurulması esnasında kuruluyor ve bu yönüyle kullanıcılara büyük bir kolaylık sağlamış oluyor.
Fiyatları
Chipset fiyatları marka ve modele göre farklılık gösteriyor. Örneğin bir notebook için 30 liraya da bir chipset bulunabiliyor fakat daha markalı bir ürün ya da bir bilgisayar için bakıldığı zaman bu ürünlerin fiyatı kalitesinden ve gücünden ötürü üç haneli sayılara çıkarak farklılık gösterebiliyor. Bu yüzden fiyat aslında performans özelliğiyle kıyaslanmalı ve ihtiyaca göre alınarak maksimum fayda sağlanarak seçilmeli.
Neden Arıza Yapar?
Bilgisayarların yılda en az bir kez olmak üzere rutin bakıma girmeleri gerekiyor. Zamanla toz ve benzeri maddelerle dolan fanlar ve diğer yapılar bilgisayarın hava dolaşımını olumsuz etkiliyor ve soğutmayı düzgün bir şekilde yapamayan bilgisayarın bazı işlemleri yavaş yapmasına sebep oluyor ki bu işlemler sonucu bilgisayar donabilir, geç algılamalarla performans kayıplarına neden olabilir. Hatta daha da ilerlerse bu sıkıntı ekrana görüntü dahi gelmeyerek daha keskin sorunları ortaya çıkarabilir. Yeterli soğuma olmaması sonucunda anakartın üstünde yer alan termal macun diye adlandırılan ısı ileten madde etkisiz hale gelmiş olur ve chipsette bulunan lehimler bu ısıda genleşerek zaman içerisinde çürüyebilir. Bu durum sonucunda chipsette yanma, şişme çatlama gibi fiziksel sorunlar görülebilir.
Chipset Nasıl Tamir Edilir?
İlk olarak yapılması gereken, makinenin arızasının chipsetten olup olmadığının tespit edilmesi. Eğer arıza chipsetten kaynaklanıyor ise chipsette şişme, yanma, çatlama yani fiziksel özelliklerinde bir değişim bulunmuyorsa chipset bilgisayardan sökülmemeli ve o flux ile sarılmalı. Flux lehim toplarının sert ve sağlam bir şekilde yerine geçmesine yardımcı olan etken ürün olarak açıklanabilir. Bunun yapılması BGA cihazında belirli miktarda ısıtılan soğuk lehimlerin az da olsa yerine gelmesine yardımcı olur. Sonrasında cihaz teste sokulur ve bu testten başarılı bir şekilde geçtiği vakit yeniden dizimi yapılarak yeniden takılır ve kullanıma hazır hale gelir fakat chipsette yanma, şişme, çatlama gibi fiziksel sıkıntılar varsa chipsetin acilen yeniş bir chipsetle değişmesi söz konusu fakat bunun yapımı oldukça maliyetli. Çünkü chipsetler aynı anakarttan sökülüp takılabildiği için anakartın da değişimi gerekiyor.
BGA Nedir?
BGA chipsetin arızasında kullanılan bir metot olduğu ifade edilebilir. Bu metot bilgisayarda yer alan anakartın üstünde problemli olan chipset BGA Rework ile anlık bir ısı verilmesiyle anakarttan sökülüyor. Eski lehimler yerine sıfır lehimler arasında bir değişim oluyor ve yeniden aynı cihaz vasıtasıyla ısıyla anakart üstüne tekrar montaj yapılıyor. Uzun ömürlü sonuçlar veren bu yöntemin temel noktası doğru bir şekilde uygulanması. Bu arızalar yetenek, bilgi ve tecrübe benzeri süreçlerle birlikte hata payı en aza indirgenerek doğru bir şekilde uygulanıp etkili sonuçlar verebilir.
Alıntıdır (Mediaclick)